روستای شفیع آباد که اخیرا به دهکده جهانی گردشگری پیوسته، در دل کویر لوت، واقع شده است؛ روستایی است از توابع بخش شهداد کرمان، كه در كنار جاده نهبندان به شهداد قرار گرفته است. بیشتر به واسطه قلعه و كاروانسرای مشهورش شناخته می شود. در روستای شفیع آباد كرمان اولین اكو موزه طبیعی ایران ساخته شده است. این روستا هم با مشاركت مردم، به عنوان مركز اصلی برپایی اكو موزه انتخاب شده است. این روستا فرهنگ، آداب، رسوم و پوشش محلی، غذای محلی و صنایع دستی مخصوص به خود را دارد كه این موضوع باعث جذب گردشگران به این منطقه خواهد شد. از سوی دیگر نزدیكی این روستا به كلوت های كویر شهداد باعث شده این روستا را به عنوان مركز این اكو موزه انتخاب كنند. روستای شفیع آباد خیلی كوچك است، مانند تمام روستاهای كوچك قدیمی استان كرمان. اینجا بافت روستا هنوز همان بافت خشتی و گلی است. سقف خانه ها كوتاه و حیاط ها پر رمز و راز هستند. در بیشترِ خانه ها باز است و صدای گاو و گوسفند از داخل شان به گوش می رسد. روستای شفیع آباد آخرین روستا در مسیر كلوت و دروازه ورود به كویر لوت ایران است. حس عجیبی را كه اینجا خواهید داشت، هیچ وقت فواموش نخواهید كرد. اینجا در كویر لوت هستید. ما معمولا به هر بیابانی كه علف نداشته باشد، می گوییم كویر، ولی اینجا واقعا كویر است؛ شوخی نیست. شما در روستایی هستید كه دروازه ورود به كویر لوت ایران است و كمی بعد از این روستا كلوت های اعجاب انگیز ایران شروع می شوند. كلوت هایی كه هر ساله تعداد زیادی گردشگر خارجی را به اینجا می کشاند. در این روستا فقط یك خیابان اصلی وجود دارد كه داخلش كوچه های زیادی است. نام تمام این كوچه ها در روستای شفیع آباد « كلوت » است. شاید به خاطر اینكه همین كلوت است كه شفیع آباد را از حالت روستایی ساده و معمولی در آورده و تبدیل به منطقه ای مهم و جاذب گردشگر كرده است. آن قدر مهم كه در همین یك خیابان كوتاه، هفت اقامتگاه بوم گردی احداث شده است؛ هفت اقامتگاه با توجه به وسعت روستا خیلی زیاد است.
جاهای دیدنی شفیع آباد
اگر جاده منتهی به كلوت در روستای شفیع آباد را ادامه دهید، بعد از حدود ۶۰ كیلومتر به نهبندان در استان خراسان جنوبی می رسید؛ اما اتفاقی جالب و نادر در این منطقه افتاده است و جاده تقریبا ۱۰ كیلومتر بعد از كلوت ها، به تازگی بر اثر بارندگی های ابتدای سال ۹۸ كه منجر به سیل های گسترده در سطح كشور شدند، تخریب شده و آب زیادی در آنجا جمع شده و باعث به وجود آمدن دریاچه ای بزرگ و آبی رنگ شده است. این دریاچه به تازگی ایجاد شده و بر ارزش گردشگری این منطقه افزوده است. شاید بگویید؛ دریاچه زیاد دیده ایم، ولی مطمئنم هیچ كجا دریاچه ای ندیده اید كه از وسط جاده رد شده باشد و تیرهای چراغ برق در وسط اش به چشم بخورند. در واقع اگر همین چراغ های برق و آن سیم كشی های بین شهری نباشند، به سختی می توان باور كرد كه اینجا قبلا جاده بوده است. این دریاچه در اثر سیل ایجاد شده، ولی اصلا شبیه آن آب گل آلودی نیست كه از سیل در ذهن دارید. اینجا آب، آبی و شفاف است و گویی سال ها اینجا دریاچه بوده است. جالب است كه مسئولان از این جاده صرف نظر كرده و جاده ای دیگری به سمت نهبندان ساخته اند. اینجا حالا در فهرست مناطق دیدنی تورهای گردشگری قرار دارد. وجود قایق هایی كه می توانید سوار شوید، در سطح دریاچه دور بزنید و شتربانانی كه شما را تشویق به شتر سواری می كنند، این نكته را ثابت می كند.
قلعه شفیع آباد
قلعه شفیع آباد كه به دوره قاجار بر می گردد، در محوطه ای پوشیده شده با درختان نخل قرار گرفته است. قلعه شفیع آباد محوطه گسترده ای است كه با دیوارهای حفاظتی بلندی پوشیده شده است. اتاق های داخلی قلعه ساده و كوچك هستند و پنجره هایی برای گذر هوا و خنك شدن هوای داخل اتاق ها در آن ساخته شده است. برای رسیدن به پشت بان قلعه می توانید از راه پله هایی استفاده كنید. این راه پله ها خیلی باریك اند اما ارتفاع هر كدام از پله هایش خیلی زیاد نیست. برج های دیده‌بانی و مراقبتی استوانه ای شكل هم در چهار گوشه قلعه قرار گرفته است. از پشت بام بازسازی و ایمن سازی شده قلعه می توان چشم اندازی گسترده از دشت های مسطح پیرامون داشت. قلعه شفیع آباد كاربری كاروانسرا داشته و آن را با نام كاروانسرای شفیع آباد هم می شناسند. ساختار كاروانسراها این بوده است كه امنیت كاروان ها را در مقابل حمله راهزنان تامین می كرده است. به همین دلیل كاروانسراها، به مانند یك قلعه یا دژ نظامی ساخته میشده اند. پس طبیعی است كه گاهی نتوان تفاوتی میان یك قلعه نظامی یا كاروانسرا را تشخیص داد. قلعه یا كاروانسرای شفیع آباد دارای یك دروازه اصلی و بزرگ است كه در بالای آن چند اتاقك و در دو طرف آن دو برج قرار گرفته و نگهبانان در این فضاها، مستقر میشده اند. در چهار گوشه كاروانسرا هم برج های مراقبتی ساخته شده است. تزئینات این مجموعه با آجركاری است. در كنار قلعه و كاروانسرای شفیع آباد می توانید صنایع دستی ساخته شده توسط اهالی بومی روستا را تهیه كنید.
چگونه به قلعه شفیع آباد برویم؟
روستای شفیع آباد در ۱۸ کیلومتری شمال شهداد قرار دارد و در مسیر جاده نهبندان - شهداد قرار دارد. بازدید از مجموعه قلعه شفیع آباد رایگان است و بازدید از محوطه آن نزدیک به ۱ ساعت زمان می برد.
كاروانسرای شفیع آباد
در زمان های گذشته به دلیل سفر با چهار پایان و طولانی شدن مدت سفر، مسافران به مكانی برای رفع خستگی نیاز داشتند. به همین جهت كاروانسراهای زیادی در جاده های ارتباطی و اصلی ایران ساخته شدند. كاروانسرای شفیع آباد یادگاری زیبا و ارزشمند از دوران قاجار به شمار می آید كه در حاشیه كویر و در محوطه ای وسیع در روستای شفیع آباد قرار گرفته است. اگر قصد سفر به كویر لوت و دیدن كلوت های شهداد را دارید كاروانسرای شفیع آباد آخرین آبادانی قبل از كویر است. اینجا می توانید آرامش را تجربه كنید و با رصد ستارگان و كهكشان راه شیری نهایت لذت را ببرید. آسمان كویر دنیای دیگری است. شما می توانید با شبی اقامت در اقامتگاه های بوم گردی روستای شفیع آباد تجربه متفاوتی داشته باشید و یا در حیاط كاروانسرا كمپ كوچكی برپا كنید. كاروانسرای شفیع آباد با سر در ورودی زیبا و دو برج كوتاه در كنار آن شما را مجذوب خود می كند. كاشی كاری های سر در مجموعه و ۴ برج دیده بانی بر زیبایی مجموعه می افزاید. در بالای دروازه ورودی فضایی چند اتاقه دیده می شود. قناتی در همین حوالی از سال ها پیش حفر شده است كه آب قنات با عبور از داخل كاروانسرا طراواتی را برای این سازه قدیمی و گردشگران به همراه می آورد. در بازدید از كلوت های شهداد سری به كاروانسرای شفیع آباد بزنید و تاریخ كهن ایران را به نظاره بنشینید.
اقامتگاه های نزدیک به قلعه شفیع آباد
اقامتگاه های بوم گردی روستای شفیع آباد به سبك قدیم روستا ساخته شده اند. در حیاط اكثرشان چند درخت نخل به چشم می خورد كه نمادی از نخل و خرما در منطقه هستند. داخل حیاط بعضی از این اقامتگاه ها كپرهایی وجود دارد كه نماد زندگی در كویر هستند. می توانید درون كپرها بنشینید و صبحانه یا ناهار محلی بخورید یا می توانید روی تخت هایی بنشینید كه درختان نخل از همه طرف احاطه شان كرده اند و با خوردن غذایی محلی در مكانی كاملا بومی و سنتی، در حس و حال روستاهای كویر ایران غرق شوید. در روستای شفیع آباد و پیرامون آن چند اقامتگاه بوم گردی دایر است که می توان به موارد زیر اشاره کرد :
♦ اقامتگاه بوم گردی لوت
♦ اقامتگاه بوم گردی کلوت
♦ اقامتگاه بوم گردی کلوت
اگر روستای شفیع آباد را به سمت شرق حرکت کنید به کمپ کویری شهداد می رسید. این کمپ کویری با اتاقک هایی شبیه به کپر، مناسب برای کسانی است که می خواهند یک اقامت ماجراجویانه ولی ایمن در دل کویری خشک داشته باشند.کمپ شهداد تنها کمپ کویری دشت لوته که فاصله کمی با شهر افسانه ای کلوت ها دارد. این کمپ با 40 نفر ظرفیت، برای پذیرایی رایگان از گردشگران لوت بازسازی شده است. این کمپ آلاچیق هایی با سطح سیمانی و دیواره ها و سقف چوبی دارد و به امکاناتی مثل برق و سرویس بهداشتی مجهز است. سرویس های بهداشتی این کمپ و سیم کشی های آن بهسازی شده. نگهبانان شبانه روزی از کمپ محافظت می کنن و با هماهنگی انجام شده با نیروی انتظامی شهداد امنیت مسافران در کمپ برقرار می شود. این کمپ حدود 20 کیلومتر با کلوت ها فاصله دارد و با طی جاده آسفالته شهداد به نهبندان می شود از کمپ به کلوت ها رسید. زیبایی مثال زدنی شب های کویر یکی از دلایل علاقه گردشگران به شب مانی در این کمپ کویری زیباست.
جنگل نبكا
جنگل نبكا در واقع دشتی بزرگ پر از تپه های شنی است كه رویشان درخت روییده است. این تپه های شن بر خلاف كلوت ها شل و روان اند .ظاهرا در اثر بادهای شدید این منطقه از روستای شفیع آباد شن ها روی هم جمع می شوند و روی درختان را می پوشانند.
رود کال شور
رود کال شور از دیگر نقاط دیدنی کویر لوت در استان کرمان است. این رود به دلیل عبور از مناطق کویری به شدت اسیدی می باشد. از این رو از دست زدن به آب رودخانه جدا پرهیز کنید. این رودخانه در فصل زمستان و اوایل بهار آب دارد و در بقیه فصول خشک می شود. این کویر در مسیر کاروان گذر شهر خبیص ( شهداد کنونی ) به نهبندان و جیرفت بوده. در حال حاضر نیز مسیر خاکی شهداد - نهبندان از این کویر می گذرد. قسمت عمده این کویر پوشیده از باتلاق های ایجاد شده توسط رود کال شور می باشد. این کویر از جنوب به شهر ارواح یا شهر کلوت ها, از شمال به تپه های شتری از شرق به ریگ زارها و شن زارهای کویر لوت و از غرب به دهنه غار و ارتفاعات باغ بالا محدود می شود. راه های ورود به منطقه؛ تنها راه ورودی به این کویر مسیر آسفالته شهداد به شهر کلوت ها می باشد. بعد از عبور از منطقه کلوت ها وارد جاده خاکی نهبندان می شوید که این منطقه ریگ پنج انگشت نامیده می شود.
گندم بریان یا ریگ سوخته؛ گرمترین نقطه جهان
گندم بریان که نام های دیگری چون ریگ سوخته و گندم برشته دارد، در 80 کیلومتری شمال شهداد واقع شده و درست در دل کویر لوت قرار گرفته است. سطح گندم بریان پوشیده از سنگ ها و گدازه های بازالتی سیاه رنگ آتشفشانی است و شکل عجیب سنگ ها که سبب جذب بیشتر نور خورشید و بالارفتن بیش از حد دما می شود، آن را از دیگر نقاط دنیا متمایز ساخته است، به گونه ای که به " ماه زمین " شهرت دارد. همین طور منطقه گندم بریان شهداد به عنوان یکی از شگفت انگیزترین جاذبه های دنیا شناخته می شود. سنگ های گدازه ای سیاهرنگ که ارتفاع برخی از آنان حدود 4 متر است تمامی سطح فوقانی دیواره های خاکی را پوشانده است. همزیستی خاک زرد رنگ پایه و سنگ های سیاه بازالتی، از جمله پدیده های بی نظیر در این مکان است که زیبایی زائد الوصفی به منطقه گندم بریان بخشیده است. ارتفاع 483 متری از سطح دریا و ریخت شناسی Morphology منحصر به فرد تپه گندم بریان، این مکان را از دیگر مناطق ریگ زار و پست پیرامونش متمایز کرده است. چنانچه از طریق تصاویر ماهواره ای به گندم بریان نگاه کنیم، این تپه مانند ملاقه ای است که دسته آن در سمت شمال قرار می گیرد. لازم به ذکر است ناحیه شمالی گندم بریان با دشت های پیرامونش هم سطح می شود و تنها خاک سیاه رنگش ( گدار باروت ) که مانند دسته ملاقه است موجب می شود که اشتباه کنیم و آن را هم سطح تپه گندم بریان تصور کنیم. طول دسته ملاقه در حدود 10 کیلومتر و عرض آن 3 کیلومتر است. بدنه اصلی گندم بریان در جت شمال غربی جنوب شرقی طولی در حدود 15 کیلومتر و در جهت جنوب غربی شمال شرقی در حدود 10 کیلومتر است. سنگ های تپه گندم بریان گدازه های آتشفشانی دوران چهارم زمین شناسی است که در اثر فعالیت سه دهانه آتشفشانی در سطح وسیعی پخش شده اند. این سنگ ها قلیایی ( بازی ) و از نوع آذرین بیرونی ( کانی الیوین ) هستند. پس از خروج ماگما از دهانه آتشفشان با حرکت دوکی شکل گدازه ها در آسمان، گازها از داخل آن ها خارج شده اند که منجر به ایجاد حفراتی در این سنگ ها شده و اشکال خاصی را پدید آورده است. سطح سیاه رنگ تپه گندم بریان پوشیده از سنگ های آتشفشانی دوران چهارم زمین شناسی است.
انتخاب نام گندم بریان برای این منطقه احتمالا به این دلیل بوده است که وقتی کاروان های بین قهستان و شهداد بار خود را در این محل بر زمین می گذاشتند، دانه های گندمی که بر روی سنگ های بازالتی قرار می گرفته بعد از مدتی از شدت گرما بریان می شدند و از این روی نام گندم بریان بر آن نهاده شده است. گندم بریان شهداد در زمستان و اوایل بهار برای بازدید، خود را آماده می کند و گردشگران در این زمان ها می توانند به سادگی و بدون دغدغه گرمازدگی از منطقه بازدید کنند. تنها دقت کنید سفر به مناطق مختلف لوت به غیر از ناحیه کلوت های حاشیه شهرستان شهداد فاقد فاکتورهای ایمنی لازم برای گردشگری است. از این رو سفر به این مناطق به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
دره زبان مار
در بعضی نقاط لوت فرسایش در اثر باد بسیار شدید است. فقدان پوشش گیاهی که در قسمت عمده کویر لوت به چشم می خورد تاثیر بسزایی در فرسایش و رفته شدن خاک دارد و اگر گیاهی هم در بعضی نقاط به چشم می خورد قادر به حفظ و پابرجا نگه داشتن خاک نیست. یکی از این مناطق فرسایش یافته در لوت، دره زبان مار در شرق منطقه کلوت ها و غرب چاله مرکزی لوت است. علت نام گذاری دره به زبان مار، شباهت ظاهری دره در نقشه های هوایی منطقه به زبان مار است که در انتها به دو دره تقسیم می شود. این دره در نسخ تاریخی به آن اشاره نشده و احتمال می رود به دلیل ناشناخته بودن منطقه و عدم وجود مسیر ارتباطی و کاروان گذر در این قسمت از بیابان لوت مورد استفاده قرار نمی گرفته است. شکل دره، شبیه به زبان مار است که در قسمت انتهایی، به دو زبانه مجزا تقسم می شود. جهت دره شرقی غربی و طول آن در حدود 9 کیلومتر است. ارتفاع دیواره ها در ابتدای دره در حدود 30 متر که با حرکت به سمت غرب از ارتفاع آن کاسته می شود.
کلوت شهداد کرمان
کلوت شهداد کرمان بزرگ ترین شهر کلوخی دنیا و شهری در بیابان لوت بوده و شاهکاری است از باد، خاک و آب. این شهر که در فاصله 40 کیلومتری شمال شرقی شهداد قرار دارد، بزرگ ترین عوارض طبیعی و کلوخی دنیا و منحصر فرد ترین عارضه کویر است و از دور به شهری بزرگ می ماند، با ساختمان های کوتاه و بلند. در کلوت های ایران که بزرگ ترین عارضه دنیا هستند، هیچ گیاهی نمی روید و اساسا هیچ موجود زنده ای وجود ندارد. در شهر کلوت ها حتی باکتری ها حق حیات ندارند. آنجا شهری پر از ساختمان های کوتاه و بلند است. کلوت ها در اثر فرسایش آبی و بادی طی هزاران سال شکل گرفته اند. در این شهر کسی زندگی نمی کند و هر چه هست، سراسر سکوت و آرامش است. کلوت ساختاری هست از حرکت باد در دل نرم خاک کویر که در طول سالیان سال شکل گرفته است.
جاده شهداد نهبندان
جاده شهداد به نهبندان که از آن می توان به عنوان زیباترین جاده کویری جهان یاد کرد که روز به روز بر شمار گردشگران اش، که برای دیدن کویر زیبای شهداد، گام در این مسیر می گذارند، افزوده می شود. جاده شهداد به نهبندان از محل هایی عبور می کند که تا پیش از این رفتن به آن جا، آرزوی هر دوست دار طبیعت بوده. گذر جاده از میان بزرگ ترین عارضه های کلوخی جهان معروف به " کلوت های شهداد " که سیاحان از آن به عنوان قصرهای " جن و پری " نام برده اند، از ویژگی های منحصر به فرد این جاده است. از سوی دیگر بر آمدن خورشید از شرق و تابیدن آفتاب بر شن های طلایی کویر و تماشای غروب بی آن که مانعی از چشمانت، حتی ثانیه ای از پشت کوه رفتن خورشید را بگیرد و نشستن ستاره هایی که همه زمان ها برای شمردن آنها کم است، بر آسمان کویر جاذبه هایی است که هر فردی را به کویر می خواند.
تنگ رتیل
تنگ رتیل ( اسپایدر کانیون ) عظیم ترین تنگه کویر لوت ایران است که در اعماق کویر در بخش لوت شمالی با فاصله 130 کیلومتری از شهداد در جدار دیواره غربی خسک رود یا خشک رود واقع است. رودهای دائمی چون رود شور و کال لوت به آن ریخته و در این چاله آرام می گیرند، علاوه برآن چند رود فصلی نیز بدان می ریزد که پهناور ترین آنها خسک رود یا خشک رود می باشد، که از کوه بختو یا پختو سرچشمه گرفته و پس از عبور از شرق پوزه کال جاده آسفالته شهداد نهبندان را قطع نموده و بسوی چاله مرکزی ادامه مسیر می دهد. البته جاده قدیم شتر رو شهداد بیرجند در شمال خشک رود با این رودخانه طلاقی می نماید، که این نقطه در نقشه های قدیمی بنام منزل خشک رود ثبت شده است.
تنگ برج
تنگ بُرج، شاهکار طبیعی کویر لوت محسوب می شه که در بررسی اولیه قدمت تشکیل این تنگ به زمان های بوجود آمدن سازند کلوت ها، یعنی بین دوران یخ بندان اول و دوم زمین شناسی می رسد. تنگ برج در واقع مسیل آبرفتی است که روان آب های پر حجم دشت غربی لوت مرکزی به سمت مخروط افکنه های عمیق دامنه شرقی را تسهیل کرده، هر چند که از زمان تشکیل این تنگ که ابتدا بر اساس فرسایش آبی و متعاقبا به واسطه فرسایش بادی بوجود آمده است، هزاران سال می گذرد، اما در حال حاضر نیز محل عبور روان آب هایی است که گاهاً بر اثر رگبارهای موقتی ایجاد می شود.
